“Xếp hạng tín dụng là bình thường, không hiểu sao lại là vấn đề ở Việt Nam”
Ông Don Lambert – Trưởng ban Phát triển khu vực tư nhân, Ngân hàng Phát triển Châu Á tại Việt Nam (ADB) – cho biết, thị trường vốn Việt Nam phát triển nhanh chóng trong những năm gần đây. Hiện lớn nhất Đông Nam Á và sẽ phát triển lớn hơn trong thời gian tới. Tuy nhiên, bất kỳ thị trường nào có tốc độ tăng trưởng nhanh như vậy đều có những rủi ro mang tính hệ thống.
“Chúng tôi có trái phiếu bán cho các nhà đầu tư cá nhân và thật tiếc khi nhà đầu tư mất tiền như vậy. Thực tế, có những trái phiếu không phải lúc nào cũng tốt, luôn có những trái phiếu”, ông nói. Việt Nam có thị trường trái phiếu phát triển rất nhanh, nhưng sự phát triển của các tổ chức xếp hạng tín nhiệm lại không giống nhau. “
Hiện nay, có nhiều tổ chức xếp hạng tín nhiệm trên toàn cầu và ở Châu Á cũng có những tổ chức xếp hạng uy tín. Theo ông Lambert, nếu Việt Nam muốn có các tổ chức xếp hạng tín nhiệm thành công thì cần học hỏi kinh nghiệm của các tổ chức xếp hạng tín nhiệm toàn cầu. Các tổ chức xếp hạng tín nhiệm toàn cầu có kinh nghiệm tốt và làm việc tại các thị trường phát triển. Các tổ chức xếp hạng toàn cầu có thể giúp đưa ra các tiêu chuẩn và thông lệ tốt nhất, đặc biệt là về kinh nghiệm và quản trị.
Trong một môi trường xếp hạng tín nhiệm chặt chẽ, các nhà đầu tư có thể hy sinh lợi nhuận để được xếp hạng tín nhiệm. Còn đối với các thị trường không có xếp hạng tín nhiệm, cần có các quy định pháp luật chặt chẽ hơn. Tuy nhiên, việc xếp hạng tín nhiệm cũng có những chi phí khá đắt đỏ như chi phí kế toán, chi phí kiểm tra,… Những chi phí này có thể lên tới hàng chục nghìn đô la.
Ông Don Lambert khẳng định, Việt Nam hoàn toàn có thể được xếp hạng tín nhiệm vì đã có các tổ chức xếp hạng tín nhiệm trong nước. Bên cạnh đó, một khi môi trường pháp lý tốt đã được xây dựng sẽ thu hút được các nhà đầu tư.
Trong thời gian gần đây, Việt Nam chủ yếu chứng kiến các đợt phát hành riêng lẻ, chiếm 95% thị trường trái phiếu. Nhưng nếu doanh nghiệp buộc phải xếp hạng thì không ai làm cả.
Đại diện ADB băn khoăn: “Xếp hạng tín nhiệm là bình thường, không hiểu sao lại có vấn đề với Việt Nam”.
Ngược lại, ông Lambert cho rằng việc có nhiều công ty xếp hạng tín nhiệm sẽ dẫn đến cạnh tranh. Có thể có xếp hạng không chính xác và đưa xếp hạng tín dụng xuống đáy. Hiện Việt Nam đã có một vài tổ chức xếp hạng tín nhiệm và sắp tới sẽ có thêm.
Vị chuyên gia đề nghị Việt Nam nên nhìn sang các nước trong khu vực để xem xếp hạng của họ như thế nào. Ví dụ, ở Malaysia, nếu bạn không được xếp hạng tín nhiệm đầu tiên, bạn sẽ gửi yêu cầu xếp hạng thứ hai, nhưng điều này sẽ khó áp dụng ở Việt Nam. Ở Ấn Độ, nếu bạn muốn xếp hạng lần thứ hai, bạn sẽ phải công bố bảng xếp hạng lần đầu tiên.
Có thể thấy, ở Việt Nam, nhà đầu tư đổ vào trái phiếu do doanh nghiệp phát hành rất ít, chủ yếu là trái phiếu chính phủ và trái phiếu do ngân hàng phát hành. Trong khi nhu cầu đầu tư còn rất lớn và thể hiện khá rõ nét trong sự phát triển của thị trường bảo hiểm. Vì vậy, Việt Nam rất cần các tổ chức xếp hạng tín nhiệm với những yêu cầu bắt buộc. Cùng với đó, cần có những doanh nghiệp thực hiện theo yêu cầu này để làm gương cho thị trường.